O Tłuśćcu

Skąd wzięła się nazwa wsi

Nazwa miejscowości wywodzi się od strumienia okalającego wieś oraz od kompleksu leśnego.

Położenie

Tłuściec rozciąga się na granicy północnej Lubelszczyzny i południowego Podlasia na wysokości 155-166m n.p.m. Leży na 22°42'30" długości geograficznej wschodniej i 52°02'00" szerokości geograficznej północnej, przy drodze międzynarodowej E-30 Berlin-Moskwa (dawnym Trakcie Brzeskim) w odległości 7 km na północny zachód od Międzyrzeca Podlaskiego.

Surowce

Północna część wsi położona jest na bogatych pokładach gliny zwałowej. Złoża te nadają się do produkcji cegły palonej i dziurawki.

Część południowa leży na terenach bardziej piaszczystych.

 

Tłuściec dawniej

Wzmianki o wsi Tłuściec pojawiają się między XV i XVI wiekiem. Przypuszcza się, że przesiedlono tutaj chłopów na tzw. „Pustki”.

Tłuściec był wsią pańszczyźnianą. Mieszkańcy odrabiali pańszczyznę do pobliskiego folwarku  we wsi Żabce, lub  czasami, wsi Halasy.

Układ z 1819r. zmienia dotychczasowy sposób działania proboszczom dziesięciny. Dotychczas składano w snopach (co dziesiąty snop), obecnie w postaci ziarna. Według „Układu” mieszkańcy wsi dostarczali co roku na rzecz kościoła parafii  rzym. kat. p.w. św. Mikołaja w Międzyrzecu – 44 korce i 26 3/5 garncy zboża.

W roku 1821-1822 przez wieś przeprowadzono drogę bitą (obecnie droga krajowa nr 2).

W roku 1831  we wsi stacjonowało ok. 10 tysięcy żołnierzy pod dowództwem gen. Ramorino przygotowujących się do zwycięskiej bitwy Powstania Listopadowego pod Maniami i Rogoźnicą.

Dobra Międzyrzeckie nabywa Aleksandra hr. Potocka. Zmieniła ona dotychczasowy stan pańszczyzny, wynoszący 3 dni w tygodniu (dwa dni ze sprzężajem, a jeden pieszo) – na dwa dni (jeden dzień ze sprzężajem i jeden pieszo). Wymiar ten obowiązywał we wszystkich wsiach dóbr międzyrzeckich.

Wszystkim dokuczała pańszczyzna, więc 2 IV 1861r.  chłopi wystąpili przeciwko niej. Aby przywołać porządek (nie tylko w Tłuśćcu, ale też w pobliskich wioskach) sprowadzono wojsko. Niepokornych czekała chłosta albo więzienie.

W 1864r. rząd carski wydał dekret o uwłaszczeniu chłopów. Dzięki niemu  chłopi dostali uprawiane grunt.

Tłuściec został siedzibą gminy. Drewniany budynek urzędu gminy został wybudowany w latach 1880 – 1885. Był również posterunek carskiej żandarmerii oraz areszt gminny.

W roku 1867 powstały w gminie Tłuściec dwie szkoły elementarne – jedną z nich utworzono w pobliskich Żabcach, niestety – językiem wykładowym tych szkół był rosyjski

W 1873 roku we wsi wybuchła epidemia cholery, w wyniku której zmarło kilkadziesiąt osób, co stanowiło znaczny ubytek ludności. Zwłoki pochowano na specjalnie założonym cmentarzu pod lasem zwanym „Żabirowem”.

W roku 1856 wieś posiadała 1152 morgi ziemi, 64 domy i 412 mieszkańców (w tym katolików 97, z których 20 umiało czytać i 4 pisać).

1897 – Zorganizowano we wsi rządową „szkołę gramotę” z rosyjskim językiem nauczania. Lecz w 1905 roku szkoła była nieczynna, więc mieszkańcy organizują prywatną szkołę z polskim językiem nauczania. Szkoła mieściła się w mieszkaniu Jana Prokopiuka, a nauczycielem był – Jan Marciniuk. Władze administracyjne wkrótce szkołę zamknęły, właściciela mieszkania i nauczyciela ukarali grzywną

Jesienią 1907r. pożar zniszczył większość domów i budynków gospodarczych wsi.

Po pożarze zrobiono nowy podział miejscowości. W nowo budowanych i odbudowywanych domach wprowadzono pewne innowacje: podłogi, zamiast klepisk ubitych z gliny, kuchnie z płytkami metalowymi, zamiast ceglanych palenisk itp.

W listopadzie 1914 roku w Tłuśćcu zorganizowano szkołę, w której językiem wykładowym był polski. Nauczanie było nielegalne i trwało do marca 1915r.

W czasie I wojny światowej szczególnie pamiętny był sierpień 1915-go. Z powodu walk wojsk austriackich rosyjskich od armatnich kul zniszczyły się pola i zabudowania.

W latach 1918-1919  szkoła powszechna w Tłuśćcu prowadzona przez Polską Macierz Szkolną została włączona do sieci szkół publicznych.

W 1918 roku na mocy dekretu Naczelnika państwa z dnia 28 XI 1917r. utworzono m.in. Radę gminną w Tłuśćcu.

1921r. -  do utworzonej 30 października 1921 r. samodzielnej parafii p.w. Opieki św. Józefa w Międzyrzecu Podlaskim, włączona została wieś Tłuściec

W roku 1922 Wójt gminy i sołtysi otrzymują oznaki służbowe ustanowione przez Ministra Spraw Wewnętrznych.

W roku 1928 powstał  magazyn zbożowy. Jednak kryzys na początku lat trzydziestych doprowadził przedsięwzięcie do upadku.

W 1935 wbrew sprzeciwom starosty radzyńskiego rozpoczęto budowę Domu Ludowego oraz założono Koło Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”, którego pierwszym prezesem wybrano Józefa Jeleszuka.

Podczas wojny w 1939r. i okupacji niemieckiej Tłuściec ominęły groźniejsze działania wojenne. Mimo to życie straciło kilkunastu mieszkańców wsi.

W latach 1939-1944 w kampanii polsko-niemieckiej zginęli: Feliks Barczuk – jako żołnierz w obronie Warszawy i Stanisław Klimiuk – w czasie bombardowania Siedlec.

20 VII 1942r. gestapowiec zastrzelił na szosie mieszkańca wsi Michała Mikołajczyka, a we wrześniu gestapo rozstrzelało rodzinę żydowską składającą się z 8 osób.

1 XI 1942 r. nieznani sprawcy zastrzelili sekretarza gminy Jana Kurka.

W roku 1940 we wsi powstał oddział Związek Walki Zbrojnej przemianowany następnie na oddział Armii Krajowej. 7 sierpnia przybywają na utrzymanie wsi 44 osoby wysiedlone przez okupanta – Polacy z województwa poznańskiego

W roku 1942 powstał oddział Batalionów Chłopskich, którego komendantem został Edward Makaruk

8 XI 1943r. gestapo z Radzynia Podl. otacza dom Piotra Makaruka  w celu zatrzymania syna, Czesława – komendanta oddziału AK, który salwuje się ucieczką.

1956r. Gromadzka Rada Narodowa uruchomiła we wsi cegielnie.

Pierwszy wieniec dożynkowy wsi Tłuściec powstał w 1961 roku po wielkim pożarze czworaków w Halasach, który 9 sierpnia tegoż roku pozbawił dachu nad głową i dobytku kilkadziesiąt rodzin. Do dziś wieńcem dożynkowym jest orzeł - jest  to już nasza tradycja.

W latach 1959-1972 wybudowano remizę strażacką, zlewnię mleka,  „Agronomówkę”, sklep Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska i ośrodek zdrowia.

1972 – Gromadzka Rada Narodowa wybudowała budynek przeznaczony na siedzibę GRN w Tłuśćcu

01 I 1973r. utworzony został Urząd Gminy Tłuściec z siedzibą w Międzyrzecu Podl.

W roku 1992 rozpoczęto pracę nad obecnym budynkiem szkoły podstawowej, w którym pierwsza inauguracja roku szkolnego miała miejsce 2 XI 1996r., a 14 IX 2002r. dokonano nadania szkole imienia Mikołaja Kopernika oraz przekazano sztandar ufundowany przez komitet rodzicielski, mieszkańców wsi oraz sponsorów.

12 IX 2004r. odsłonięto pomnik upamiętniający działalność Batalionów Chłopskich. Pomnik stoi przed Domem Ludowym.

Tłuściec dziś

W dzisiejszym Tłuśćcu znajduje się biblioteka, szkoła podstawowa, remiza, apteka, ośrodek zdrowia, agencja pocztowa, dwa sklepy spożywczo-przemysłowe i jeden rolniczo-papierniczy. Obecnym sołtysem jest pan Czesław Krzysztof Węgrzyniak - to dzięki niemu w Tłuśćcu nastąpiło wiele zmian. Pan sołtys założył Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych Tłuściec (SILT), zaczął organizować projekty dla młodzieży, nad którymi dnie i noce pracuje, aby dostać dofinansowanie. Dzięki finansom z projektów młodzież odnowiła kapliczkę, okolice biblioteki (plac przy pomniku Batalionów Chłopskich) oraz zajęła się stanem zwierząt w naszej wsi. Za trud włożony w działania młodzież wyjeżdżała do kina, czy biwaki - na żwirownię zagospodarowaną przez Stowarzyszenie Rozwoju Żeglarstwa, czy do gospodarstwa agroturystycznego w Zaściankach. Tłuściecka biblioteka służy nie tylko do wypożyczania czy czytania książek, ale też można tu skorzystać z komputerów, co szczególnie lubi młodzież. W bibliotece można było nauczyć się robić kwiaty z bibuły i innych rzeczy. W naszej miejscowości prężnie działa zespół „Sami Swoi”, a przez jakiś czas działał też kabaret młodzieżowy „Pluszowe Rambo”.  Jest to miejscowość rolnicza funkcjonuje tu ponad 100 gospodarstw rolnych. 121ha stanowią lasy co daje 14% powierzchni wsi. Z tego lasy państwowe zajmują 13ha, wspólnota wsi Tłuściec 34ha, pozostałe lasy są w prywatnych rękach. Gatunkiem dominującym drzewostanu jest sosna (100,5ha), brzoza (13,7 ha), Olcha(15,07)a olszyna (0,25). W lasach dużo jest zajęcy, jeleni, saren, łosi, dzików, lisów, bobrów, wyder, kuropatw i bażantów.  W lesie tajemniczym miejscem jest kapliczka w drzewie - niektórzy ludzie mówią, że widzieli tam duchy. Niedaleko drzewa znajduje się cmentarz choleryczny. W tej wsi znajduje się wiele bobrów, co jest utrapieniem dla ludzi, gdyż ciągle budują tamy na rowach melioracyjnych co powoduje podtopienie pobliskich łąk.

Nasza wieś zmienia się na dobre. W planach jest również skwer z małym placem zabaw i miejscem na ognisko. W Tłuśćcu będzie więc jeszcze milej.

Praca uczennicy Gimnazjum w Krzewicy nagrodzona w konkursie literacko-plastycznym, powstała na bazie Planu Odnowy Miejscowości Tłuściec, Atlasu Wsi, Roczników Międzyrzeckich i własnych przeżyć autorki..